VONdsel #19: determinatie perikelen
Determinatie is in de biologie het op naam brengen (determineren) van een planten-, bacterie- of diersoort, dat wil zeggen identificeren, of bepalen tot welk taxon (bijvoorbeeld geslacht, soort, ondersoort of variëteit) een bepaald exemplaar behoort. (Wikipedia).
Met het einde van het schooljaar in zicht wordt op veel plaatsen nagedacht over de determinatie van leerlingen. Daarbij gaat het niet om het bepalen van geslacht of variëteit, maar om te bepalen in welk type onderwijs deze leerling het beste tot zijn recht komt.
Een lastig proces
Dit kan een lastig proces zijn met – als je erover nadenkt -soms flinke consequenties. Leerlingen die op een te laag niveau terecht komen raken makkelijk gefrustreerd door verveling. De oplossing van veel pubers is dan de clown uithangen of andere manieren van aandacht vragen bedenken. Dit heeft niet alleen effect op de leerling zelf, maar op de hele klas. Een klas met meerdere van dit soort leerlingen komt minder tot werken en heeft vaak ordeproblemen.
Leerlingen die op hun tenen moeten lopen en zich staande houden door reproductie krijgen later in de schoolcarrière problemen omdat ze ondanks steeds harder werken het abstractie niveau (nog) niet aankunnen. Hier dreigen allerlei (psychische) gezondheidsklachten.
Determinatie is dus een heel belangrijk maar ook lastig proces. De volgende aandachtspunten geven mogelijk wat handvatten.
Bekijk het hele plaatje
Kijk niet alleen naar de cijfers maar bekijk de leerling in het systeem. De culturele en sociale achtergrond kan grote impact hebben op het gedrag en de prestaties van de leerling. Welke waardes worden thuis aangehangen? Hoe is de taalvaardigheid? Is er sprake van een achterstand in de basisontwikkeling waardoor deze leerling niet laat zien wat er echt in zit? Heeft de leerling zich misschien een houding van onverschilligheid aangeleerd die hem nu hindert?
Zoek ook bewust naar de talenten van de leerling. Heeft deze leerling een hobby of bijbaan waarin specifieke kennis gevraagd wordt? Is er een thema waar deze leerling erg in geïnteresseerd is? Op wat voor manier is hij daar dan mee bezig? Help een leerling te ontdekken welke talenten hij heeft en ga samen na of deze kunnen helpen op school.
Omdenken: wat zijn mogelijkheden?
We zijn geneigd voorzichtig te zijn in het vinden van kansen. Scholen worden afgerekend op doorstroom cijfers. Een leerling die niet zo goed presteert vormt een risico voor die cijfers. Maar vanuit de visie van veel scholen hoort een leerling juist kansen te krijgen. Wat voor mogelijkheden kun je een leerling bieden? Wat voor ondersteuning kan er geboden worden om die mogelijkheden waar te maken?
Zorg voor eigenaarschap
Wie is uiteindelijk verantwoordelijk voor een succesvolle schoolcarrière? Veel beslissingen worden voor in plaats van door leerlingen genomen. Leerlingen voelen zich daardoor minder betrokken. Door leerlingen meer eigenaar te maken van hun eigen leren wordt de kans kleiner dat hun persoonlijke pad helemaal naast het schoolpad komt.
Let wel op: Succesvol eigenaarschap is een vaardigheid die niet aangeboren is, maar geleerd moet worden! In een komend blog zullen we meer vertellen over het aanleren van eigenaarschap.
Wil je op de hoogte blijven van de nieuwste artikelen?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief van VO op Niveau.
