VONdsel #28: Succesangst

Ben jij wel eens zo gespannen dat je denkt dat je moet overgeven? Dat je je geen houding weet te geven door die verschrikkelijke knoop in je maag? Dat je liever thuis blijft dan dat je een toets gaat maken? Want stel je voor dat je alweer een 9 haalt!

Een leerling zoals hierboven beschreven, zou wel eens succesangst kunnen hebben. Dat klinkt gek, want goed presteren is toch hartstikke leuk? Maar voor sommige leerlingen is succes ervaren helemaal niet leuk of positief, en daar zijn verschillende redenen voor.

Angst om het niet vol te houden
Sommigen ontwikkelen succesangst omdat ze bang zijn dat eenzelfde succes dan altijd van ze zal worden verwacht. Je haalt twee keer een 9, dus de volgende keer verwacht iedereen natuurlijk weer een 9 – minimaal. Zoals een tweedeklasser eens zei: “ik baal echt dat ik in de eerste klas zulke goede cijfers haalde, want nu verwacht iedereen dat ik die weer haal!” Behalve anderen kan ook de leerling na succes van zichzelf verwachten dat dit altijd wordt geëvenaard of zelfs overtroffen. Dit heeft een duidelijke link met overpresteren, waar later deze maand een blog over zal verschijnen. Het verschil is dat bij overpresteren harder zal worden gewerkt om aan de verwachting te kunnen voldoen, en een leerling met succesangst succes juist zal vermijden.

Angst voor verantwoordelijkheden
Ook kan de angst voor verantwoordelijkheden ontstaan. Leerlingen kunnen het gevoel krijgen dat ze met succes ook verantwoordelijkheid verkrijgen; “als ik zo doorga moet ik zometeen nog naar de scheikunde Olympiade – dat nooit!” Dat beeld kan een verstikkend gevoel geven en je beperken in je vrijheid. 

Wat te doen?
Hoe kun je deze leerlingen nu helpen? Benadruk dat het gaat om je best doen en dat je best doen niet altijd in een (goed) cijfer kan worden uitgedrukt. Voor een vak wat je heel moeilijk vindt is een 6 namelijk een geweldige prestatie. Maar voor een les die echt verschrikkelijk is, is er zijn misschien al een hele overwinning. Je best doen uit zich dus niet altijd in cijfers, en al helemaal niet in alleen maar goede cijfers. 

Laat dat zelf ook zien; ook jij bent niet perfect en maakt fouten – maar ook daar geen groot probleem van. De boog kan nu eenmaal niet altijd gespannen staan. Je kunt niet iedere dag een 10 halen, en er is zeker niemand die dat van je verwacht.

Meer informatie, tips, en oefeningen om leerlingen met succesangst te helpen? Kom naar ons kenniscollege Succesangst op 5 oktober, of één van de latere data dit jaar.