VONdsel #29: Slim maar…. over taakinitiatie!

Het is het begin van de dag en na mijn ontbijt wil ik aan het werk. Ik werk thuis vandaag, en heb genoeg te doen. Op mijn werkkamer heb ik alles wat ik nodig heb, dus ik kan zo van start. Tenzij… de buurman zijn zangles heeft en uit volle borst zingt. Hier kan ik niet in werken! Ik besluit naar beneden te gaan en aan de eettafel plaats te nemen. Wat volgt is een kwartier lang heen en weer lopen met spullen en minstens vier keer weer opnieuw opstaan omdat ik toch nog niet kan beginnen. 

Taakinitiatie is een van de elf executieve vaardigheden; hogere denkprocessen die helpen onze gedachten te vertalen naar acties. Als de executieve vaardigheden goed ontwikkeld zijn kun je functioneren zoals je zou willen. Wanneer dit niet het geval is, is het lastiger om uit te voeren wat je zou willen of op de manier waarop je dat zou willen.

Neem taakinitiatie: het vermogen aan een taak te beginnen. Hoe vaak zie je leerlingen in de klas die niet beginnen als hun klasgenootjes dat wel doen? Deze leerlingen moeten eerst nog even hun flesje water vullen, hun potlood slijpen voor het geval ze die nodig zouden hebben, vast even het fijnste woordenboek pakken en op de hoek van hun bureau leggen, hun tekstboek openslaan op de juiste pagina, nog even die toets in hun agenda schrijven, en eigenlijk ook even naar de wc – alstublieft mevrouw, want anders kan ik me niet concentreren.

Ik herken het in mezelf: waar ik er in mijn werkkamer voor heb gezorgd dat alles binnen handbereik is, moet ik het aan de eettafel eerst verzamelen. Zodoende loop ik heen en weer met mijn laptop, agenda, notitieboekje en telefoon, en de tweede keer voor mijn oplader, pen en drinkglas. Als ik zit moet ik ineens naar de wc en vul ik meteen mijn glas bij met water. De vierde keer loop ik naar de werkkamer omdat ik denk mijn oplader kwijt te zijn, maar die blijkt al aangesloten te zijn aan mijn laptop. Ondertussen stoot ik mijn teen twee keer tegen de tafelpoot en moet ik de neiging een was aan te zetten of het aanrecht op te ruimen onderdrukken. Nu ga ik écht beginnen. Vooruit, eerst nog een fijne playlist aanzetten, want anders hoor ik mijn buurman nog steeds.

De executieve functie taakinitiatie kun je versterken door duidelijkheid en orde te scheppen. Als je weet wat er van je wordt verwacht is het een stuk makkelijker daaraan te voldoen. Duidelijke instructie is dus nodig: geef aan wat de leerling moet doen, hoe lang ze hieraan mogen werken, en wat de bedoeling is als ze klaar zijn. Het helpt ook om duidelijke kaders te scheppen: dit heb je wel en dit heb je niet nodig tijdens deze opdracht, en dit mag je wel en niet doen tijdens de taak. Voor mezelf helpt het bijvoorbeeld om een duidelijk doel te stellen: deze taak wil ik voor 11.00 af hebben en duurt ongeveer 1,5 uur. Dat betekent dat ik niet te lang moet dralen, anders krijg ik het niet op tijd af. Wanneer ik te veel taken niet op tijd af krijg, ben ik langer aan het werk en dat is niet de bedoeling. Ik plug de laptoplader dus in het stopcontact en ga van start.

Als ik eenmaal zit hoor ik een piep – de vaatwasser is klaar met het programma. Ik sta meteen op en zet hem uit. Zo, nu kan ik écht beginnen.